โดยรวมหนังถือว่าทำได้น่าพอใจครับ ดาราดี เนื้อเรื่องมีประเด็นให้ติดตามและคิดตาม การเล่าเรื่องและงานภาพถือว่ามีดีในตัว แต่อาจไม่ถึงขั้นสุดยอดหรือเข้มข้นมากๆ เท่านั้นเอง ก็ถือว่าคุ้มทุนสร้าง $40 ล้าน แต่ก็น่าเสียดายครับที่งานชิ้นนี้ไม่ทำเงินเท่าไร (ทำไปประมาณ $37 ล้านจากทั่วโลก)

อย่างหนึ่งที่ผมชอบในหนังเรื่องนี้คือการที่หนังเน้นอยู่บ่อยๆ ว่าจุดประสงค์ของสโนว์เดนนั้นคือตีแผ่เรื่องราวความจริงนี้ออกสื่อ เพื่อให้ประชาชนได้รับรู้ และให้ประชาชนตัดสินใจเลือกเองว่าจะทำอย่างไรกับข้อมูลที่ได้รับ ประมาณว่าถ้ารู้แล้วจะเลือกให้รัฐทำแบบนั้นต่อไปก็ได้ หรือหากไม่เห็นด้วยก็แสดงออกมากัน ตามวิถีเสรีชน

ลีลาอันนี้ออกจะต่างจากสมัย Stone ทำ Platoon หรือ JFK ตรงที่หนังเหล่านั้นจะทำออกมาในแนวตอกหน้ารัฐบาล เอาข้อมูลมาตีแผ่ให้คนดูได้รู้ ในขณะที่เรื่องนี้แม้จะเป็นการตีแผ่เหมือนกัน แต่ก็ไม่ฟันธงถูก-ผิดแบบชัดเจน ทว่ามีการนำเสนอแง่มุมหลายๆ ด้าน

นอกจากมุมของสโนว์เดนที่เห็นว่าเรื่องนี้ควรได้รับการเปิดเผยแล้ว เราก็จะได้เห็นแง่มุมของทางการที่มองว่าการทำเช่นนี้มันเป็นเหมือนการตั้งการ์ด ที่เอาไว้ป้องกันการโจมตีที่อาจเกิดขึ้นกับอเมริกา ซึ่งก็พอเข้าใจครับว่าทำไมผู้หลักผู้ใหญ่ระดับสูงถึงตื่นตัวขนาดนั้น (ก็เพราะเหตุการณ์ 9/11 นั่นเอง)

“อย่าให้ความผิดพลาดนั้นเกิดกับรุ่นคุณ ให้มันหลอกหลอนแค่รุ่นผมก็พอ” ประโยคที่ว่าดูจะสะท้อนความคิดที่มองว่าการกระทำแบบนี้เป็นเรื่องปกติได้อย่างน่าสนใจทีเดียวครับ ซึ่งผมเชื่อนะว่าหลายคนไม่เห็นด้วยกับการกระทำเช่นนี้ของรัฐ แต่ก็เชื่ออีกเช่นกันว่าต้องมีคนที่เห็นด้วยน่ะ ของแบบนี้มีคนมองต่างมุมกันจริงๆ ถ้าให้ตั้งโต๊ะ Debate กันล่ะก็คงยาว เพราะต่างฝ่ายต่างก็มีเหตุผลของตน

สำหรับสโนว์เดนนั้น ผมมองว่าเขาคือผลผลิตที่น่าสนใจของสังคมโลกเสรีในอเมริกานะ โอเคครับ คือผมรู้ว่าทุกประเทศมันไม่ได้มีเสรีร้อยเปอร์เซ็นต์หรอก รัฐย่อมมีความพยายามในการควบคุมไม่มากก็น้อย แต่อย่างน้อยอเมริกาก็โปรเรื่อง “สิทธิและเสรีภาพของประชาชน” มาก เป็นแคมเปญที่เน้นกันมาหลายสิบปี

สโนว์เดนอาจถือได้ว่าเป็นความสำเร็จขอแคมเปญที่ว่า อเมริกาสามารถผลิตคนที่เห็นความสำคัญในเรื่องสิทธิและเสรีมากจนกล้าลุกขึ้นมาเปิดโปงองค์กรใหญ่ในประเทศบ้านเกิดของตน ประมาณว่าเรื่องสิทธิพื้นฐานของประชาชนตามรัฐธรรมนูญต้องมาก่อนเสมอ ไม่ว่าจะยังไงก็ตาม

เจตนาของสโนว์เดน (เท่าที่เห็นและเท่าที่รู้) ดูเป็นเจตนาที่ดีครับ เขาไม่นิ่งเฉยปล่อยให้รัฐทำผิดกฎหมายหรือละเมิดสิทธิ์ประชาชน สิ่งที่เขาทำส่งผลต่ออเมริกามากทีเดียว ทำให้ประชาชนตื่นตัว ทำให้รัฐต้องยอมถอย (แต่บอกตรงๆ ว่าก็ไม่รู้ถอยจริงๆ หรือถอยเพียงในระดับพื้นผิว)

และสิ่งหนึ่งที่ผมคิดก็คือ ในโลกทุกวันนี้ คงไม่ใช่มีแต่อเมริกาหรอกครับที่พยายามสอดส่องควบคุมประชาชนของตนและควบคุมโลก มหาอำนาจอย่างจีน, รัสเซีย หรือเกาหลีเหนือก็คงมีอะไรทำนองนี้เหมือนกัน เพียงแต่จุดที่ต่างกันก็คือ ประเทศเหล่านั้นหากมีใครไปทำแบบสโนว์เดนล่ะก็… คนที่ทำคงยากจะรอดได้ และผมว่าคนระดับสูงก็คงจะไม่แคร์สื่อนะ ใครจะว่าหรือโลกจะติแค่ไหน ฉันก็ยังทำต่อไป ใครจะทำไม (นี่ผมพูดถึงต่างประเทศล้วนๆ น่ะนะครับ…จริงๆ นะเนี่ย)

แต่ยอมรับอย่างหนึ่งว่าตอนได้รับรู้ข้อมูลต่างๆ ระหว่างดูหนังเรื่องนี้ มันไม่ได้ตื่นเต้นอะไรมากครับ ไม่เหมือนสมัยดู JFK ที่การได้รู้แต่ละอย่างมันชวนให้ร้อง “โว้ว ว้าว จริงหรือนี่” แต่กับกรณีการดักฟังหรือการสอดแนมแทรกแซงของรัฐ เราๆ ท่านๆ ก็ได้ยินกันมานานทั้งจากหนังและข่าวต่างๆ เลยทำให้ระหว่างดูไม่ตื่นเต้นอะไรกับข้อมูลเหล่านี้เท่าไร

และอาจเพราะเหตุผลนี้ เลยทำให้หนังไม่ปังเท่าไร เพราะพล็อตไม่ได้สดใหม่น่ะครับ อีกทั้งเรื่องของสโนว์เดนก็อ่านได้จากเน็ตและหนังสือ

ทว่าเพราะแบบนี้แหละครับ ผมเลยออกจะชื่นชม Stone นะ เพราะแสดงว่าความน่าติดตามของหนังหลักๆ มันอยู่ที่ดารากับการคุมงานของแกล้วนๆ ไม่ใช่เพราะเนื้อหาที่พลิกผันกระตุกจิตเร้าใจ หรือสดใหม่แปลกตาแต่อย่างใด ผมก็เลยบอกน่ะครับว่านี่เป็นงานที่เข้าท่ามากๆ ในช่วงหลายสิบปีให้หลังของเขา

ดูแล้วไม่ผิดหวังครับ และถ้าใครชอบหนังสไตล์นี้แนะนำให้ไปขุดเอา JFK ของเขามาชม รับรองถึงใจแน่นอนครับ
คะแนนความชอบ 7/10
รีวิวโดย ขุนหมื่นแสนสะท้าน